آیا می‌دانید چرا دو قرارداد اختیار معامله با مشخصات مشابه، قیمت‌های متفاوتی دارند؟ پاسخ در درک تفاوت بین ارزش ذاتی و ارزش زمانی نهفته است. در این مقاله، به شما کمک می‌کنیم تا این تفاوت را به طور کامل درک کنید.
قیمت اختیار معامله مبلغی است که در هنگام انعقاد قرارداد اختیار معامله، خریدار اختیار به‌طرف مقابل پرداخت می‌کند. اینکه این قیمت چه مقدار باشد، بستگی به عرضه و تقاضای بازار دارد و معمولاً مدل‌هایی بــرای تعیین این قیمــت وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها مدل بلک و شــولز و مدل چند جمله‌ای است. ولی به‌صورت ساده می‌توان گفت که این قیمت خود از دو جزء تشکیل شده است: ارزش ذاتی و ارزش زمانی.
ارزش ذاتی
این مقدار تفاوت بین قیمت نقدی دارایی پایه با قیمت اعمال اختیار معامله در زمان اعمال است. اگر این مقدار مثبت باشد، به عبارت دیگر این عدد بیانگر مقدار در سود بودن اختیار است. در نتیجه اختیار معامله‌ها(اختیار خرید و اختیار فروش) فقط زمانی دارای ارزش ذاتی هستند که در سود باشند. قرارداد اختیار خرید زمانی در ســود است که قیمت نقدی دارایی پایه، بیشتر از قیمت اعمال باشد.
برای مثال اختیار معامله خرید ســکه با قیمت اعمال ۹۵۰ هزار تومان، درصورتی‌که قیمت نقدی سکه یک میلیون تومان باشد، دارای ۵۰ هزار تومان ارزش ذاتی است.
قیمت اعمال – قیمت نقدی دارایی پایه = ارزش ذاتی قرارداد اختیار خرید
قرارداد اختیار فروش زمانی در ســود است که قیمت نقدی دارایی پایه کمتر از قیمت اعمال باشد، برای مثال اختیار معامله فروش سکه باقیمت اعمال ۹۵۰ هــزار تومان، درصورتی‌که قیمت نقدی ســکه ۹۰۰ هزار تومان باشد، دارای ۵۰ هزار تومان ارزش ذاتی است.
قیمت نقدی دارایی پایه – قیمت اعمال = ارزش ذاتی قرارداد اختیار فروش
ارزش زمانی
این مقدار برابر تفاوت بین ارزش ذاتی و قیمت اختیار معامله است. در واقع این عدد، مقداری است که باعث می‌شود اختیــار معامله‌ای به قیمتی بیشتر یا کمتر از ارزش ذاتی معامله شود.
ارزش ذاتی- قیمت اختیار = ارزش زمانی
به‌عنوان‌مثال اختیار معامله خرید سکه با قیمت اعمــال ۹۵۰ هزار تومان را در نظــر بگیرید. قیمت نقدی امروز در بازار برابر یک‌میلیون تومان اســت و این قرارداد در بورس کالا برای سر رسید دو ماه آینده، به قیمت ۷۰ هزار تومان معامله می‌شود؛ مشخص است که این اختیار در سود بوده و دارای ارزش ذاتی ۵۰ هزار تومان اســت. با توجه به اینکه دو ماه تا سررســید مانده، این اختیار دارای ارزش زمانی است. در واقع قرارداد اختیار خریدی که ۵۰ هزار تومان ارزش ذاتی دارد، به قیمت ۷۰ هزار تومان معامله می‌شود. درنتیجه ۲۰ هزار تومان بابت ارزش زمانی قرارداد پرداخت شده است.
ارزش زمانی با گذشت زمان و رســیدن به سررسید کاهش می‌یابد تا جایی که در روز سررسید اختیار تنها به‌اندازه ارزش ذاتی قیمت خواهد داشت. در این حالت اختیار یا ارزش ذاتی خواهد داشت و اختیار در سود خواهد بود یا ارزش ذاتی نخواهد داشــت و اختیار معامله در زیان است. پس در زمان سررسید رابطه زیر برقرار است:
ارزش ذاتی = قیمت اختیار معامله
